Утӑ уйӑхӗн 18-мӗшӗнче юсавсӑр пуйӑса пула «Сӑрҫум» заповедник ҫумӗнчи курӑк ҫунма пуҫланӑ. 12 сехет тӗлӗнче Улатӑр районӗнче чукун ҫулпа тавар тиенӗ тӗтӗм мӑкӑрӑлтаракан пуйӑс иртсе кайнӑ. Вут-хӗм сирпӗтнӗрен чукун ҫул ҫывӑхӗнчи курӑк тивсе илнӗ.
Тӑватӑ ҫухрӑм тӑршшӗнче ҫулӑма ҫичӗ вырӑнта тупса палӑртнӑ, вӗсене пӗтерме виҫӗ сехет кирлӗ пулнӑ. Юрать-ха ҫулӑм вӑрман таран ҫитеймен — ӑна сухаласа пӑрахнӑ лаптӑксем тытса чарнӑ.
Ҫулӑма алхасма касса пӑрахнӑ ҫамрӑк хунавсем те пулӑшнӑ иккен. Электриксем ҫутӑ линине вӗсенчен иртнӗ, анчах хӑйсем хыҫҫӑн тирпейлесе хӑварман — каснӑ хунавсене ҫавӑнтах пӑрахса хӑварнӑ. Типӗ курӑк ҫинчи ҫулӑма вӑй илме вӗсем питӗ аван пулнӑ.
«Сӑрҫум» заповедникри пушарпа кӗрешекенсем кӑҫал чукун ҫул ҫине ҫулӑма сӳнтерме виҫҫӗ ҫитнӗ.
«Чукун ҫул ҫинчи турттаракан хатӗрсем улшӑнаҫҫӗ. Час-часах эпир реактивлӑ самолетсем евӗр ҫула касса пыракан ҫӗнӗ локомотивсене куратпӑр, анчах, шел пулин те, хӑшпӗр чухне вут тивертекенсем пуйӑссем те иртеҫҫӗ», — пӗлтернӗ хӑйсен пӑшӑрханӑвне «Сӑрҫум» заповедникре.
Хальхи вӑхӑтра Горький чукун ҫулӗпе, тата пушар тухассинчен тимлекен органсемпе пӗрлехи ӗҫ ирттереҫҫӗ.
Улатӑр районӗнче ҫуралса ӳснӗ космонавта орден пама йышӑннӑ.
Николай Бударин — Раҫҫей Геройӗ, Раҫҫейри чӑвашсен федераци шайӗнчи наципе культура автономийӗн пайташӗ. Ӑна Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орденпа чыслама йышӑннӑ. Хушӑва вӑл иртнӗ эрнере, ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, алӑ пуснӑччӗ.
Николай Михайлович 1953 ҫулхи ака уйӑхӗн 29-мӗшенче Улатӑр районӗнчи Киря посёлокӗнче ҫуралнӑ.
Вӑл пуҫласа тӗнче уҫлӑхне 1995 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 27-мӗшнче хӑпарнӑ. «Мир» орбита комплексӗн бортинженерӗ пулса Николай Бударин тӗнче уҫлӑхӗнче ҫавӑн чухне 75 талӑк ирттернӗ.
Пӗтӗмпе вӑл тӗнче уҫлӑхне виҫӗ хутчен улӑхнӑ, уҫӑ космоса сакӑр хутчен тухнӑ.
Улатӑр районӗнчи Иваньково-Ленино ялӗнчи палӑк-самолета хӑтлӑлатӗҫ. Ҫавӑнпа ятарласа аукцион ирттереҫҫӗ. Ку ӗҫшӗн 999 пин те 997,93 тенкӗ тӳлеме хатӗр.
Подрядчикӑн фюзеляж геометрине йӗркене кӗртмелле, чӳречесем тата алӑксем вырнаҫтармалла, самолета сӑрламалла, ҫутӑ тата видеосӑнав вырнаҫтармалла. Кунсӑр пуҫне таврари территорие хӑтлӑх кӗртӗҫ.
Аукциона ҫӗртмен 6-мӗшӗнче пӗтӗмлетӗҫ. Ӗҫсене вара ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗччен вӗҫлемелле.
Палӑртмалла: ҫак Ил-16 самолетпа Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи хыҫҫӑн чӑваш летчикӗ Федот Орлов вӗҫнӗ.
Улатӑр районӗнчи Калинино поселокӗнче пурӑнакан Екатерина Келяшова 102 ҫулта пулсан та пурнӑҫӗнчи нумай япалана астӑвать. Вӑл вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче окоп чавнӑ. Екатерина ун чухне 15-ре кӑна пулнӑ. «Сивӗччӗ, эпӗ хӗр туспа ҫапатапа кӑначчъ. Алӑ шӑнатчӗ, хырӑм выҫӑччӗ, анчах плана яланах тултарнӑ», - аса илнӗ ватӑскер. Унӑн мӑшӑрӗ вӑрҫӑ ветеранӗ пулнӑ.
Екатерина Келяшова 5 ачаллӑ арҫынна качча кайнӑ. Лешӗн арӑмӗ вилнӗ. Арҫын ырӑ кӑмӑллӑ пулнӑран Екатерина унпа пурӑнма килӗшнӗ. Вӗсем 5 арҫын ачана тӗрӗс-тӗкел ӳстернӗ. Халӗ кинемей мӑнукӗсемпе, вӗсен ачисемпе савӑнса пурӑнать.
Чӑваш Ене тата тепӗр виҫӗ ФАП илсе килнӗ. Ҫапла, илсе килнӗ. Кунта сӑмах урапа ҫинчи фельдшерпа акушер пункчӗсем ҫинчен пырать.
Республикӑн Сывлӑх сыхлав министерствинче пӗлтернӗ тарӑх, хальхи вӑхӑтра кашни муниципалитетра пӗрер (пурӗ — 21) ФАП пур-ха.
Медицина оборудованийӗ вырнаҫтарнӑ мобильлӗ ҫӗнӗ 3 комплекса Ҫӗрпӳ, Улатӑр тата Шупашкар районӗсенчи больницӑсене валеҫсе пынӑ.
Асӑннӑ ФАПсем тухтӑрсене аякри ялсене ҫитсе тата хӑйсем тӗллӗн тухса ҫӳреймен ҫынсене йышӑнмалла.
Республикӑра наркӑмӑшлӑ пултӑранпа кӗркуннеччен ҫине тӑрсах кӗрешесшӗн. Пӗлтӗр вӑл 839,2 гектар ҫинче сарӑлнине палӑртнӑ. Кӑҫал вара лаптӑк 12 процент нумайланӗ - 938 гектарпа танлашӗ.
Наркӑмӑшлӑ пултӑран ытларах Етӗрне, Йӗпреҫ, Куславкка районӗсенче ӳснине палӑртнӑ. Канаш, Улатӑр, Ҫӗмӗрле районӗсенче вӑл сахалрах сарӑлнӑ. Шӑмӑршӑ районӗнче вара ҫак курӑк ҫуккине пӗлтереҫҫӗ.
Наркӑмӑшлӑ пултӑранпа юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗччен кӗрешӗҫ. Ку тӗллевпе 20,9 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ.
Улатӑр тӑрӑхӗнче ейӳ сарӑлас хӑрушлӑх пуррине унччен хыпарланӑччӗ. Пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче унта ҫӑлавҫӑсене, Инкеклӗ лару-тӑру министерствин ӗҫченӗсене янӑ. Пӗтӗмпе - 68 ҫын.
Иртнӗ талӑкра Сӑр юханшывӗнче шыв шайӗ хӑпарнине палӑртнӑ. Унчченхипе танлаштарсан, 20 сантиметр ытларах. Норма 633 сантиметр пулмалла тӑк халӗ 560 сантиметр.
Ейӳ сарӑлас тӑк ҫынсене эвакуацилеме Алтышево тата Чуварлей шкулӗсенче вӑхӑтлӑх пункт хатӗрленӗ.
Паян Улатӑр районӗнче хӑш-пӗр ялта ейӳ сарӑлма пуҫлани пирки ҫӑлав службине пӗлтерӳ ҫитнӗ. Сӑр, Бездна, Улатӑр юханшывӗсенче шыв шайӗ хӑпарма пуҫланӑ. Ейӳ сарӑлнӑ ялсем ҫак юханшывсен хӗрринче вырнаҫнӑ.
Ку Пенза шыв управӗнчи шыв шайӗ хӑпарнипе. Ҫавӑн пекех Сӑра шыв нумайрах кӗме тытӑннӑ.
Ейӳ сарӑлма пуҫланӑ ялсене 10 ҫӑлавҫӑ ҫитнӗ. Ҫавӑн пекех унта 3 теххатӗр, ишмелли 3 хатӗр пур.
Герасим Харлампьев (Пилеш) писатель-драматург, скульптор, ӳнерҫӗ-график, СССР Писательсен союзӗн членӗ, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ ҫуралнӑранпа нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 110 ҫул ҫитет. Ҫавна май нумаях пулмасть Улатӑр районӗнчи Кивӗ Эйпеҫри вӑтам шкулти 6-мӗш класс ачисем валли литература сехечӗ ирттернӗ.
Чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Валентина Малышева ачасене ҫыравҫӑ кун-ҫулӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. «Герасим Харлампьев 1913 ҫулта Элӗк районӗнчи Мӑн Тукташ ялӗнче ҫуралнӑ. 1926 ҫулта пуҫламӑш шкултан вӗренсе тухсан вӑл Хутарти ултӑ ҫул вӗренмелли шкула кайса кӗнӗ. Килтен пулӑшакан пулман пирки унтан вӗренсе тухмасӑрах Нурӑсри профшкула кайса кӗнӗ, икӗ ҫул хушши столяр ӗҫне вӗреннӗ. Ун хыҫҫӑн Красноармейски районӗнчи Упири ултӑ ҫул вӗренмелли шкулта ӗҫ учителӗ пулнӑ. Малалла вӗренес ӗмӗтпе Горький хулине тухса кайнӑ. Техникумран вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн 1934 ҫулта пӗр хушӑ Загорск хулинче теттесем тӑвакан заводра ӗҫленӗ, унтан Чӑваш кӗнеке издательствинче илемлӗ ӳкерчӗксен редакторӗнче вӑй хунӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑнхи ҫулсенче писатель чылай вӑхӑт хушши Чӑваш кӗнеке издательствинче, «Ҫамрӑк коммунист» хаҫат редакцийӗнче ӗҫленӗ, Чӑваш АССР художникӗсен Союзӗн правлени председателӗ, Чӑвашсен художество галерейин директорӗ пулса та ӗҫленӗ», — каласа кӑтартнӑ вӗрентекен.
Нарӑс уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Раҫҫей писателӗсен союзӗн членӗ, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми лауреачӗ Николай Ишентей (Николай Петрович Петров) 70 ҫул тултарнӑ. Ҫавна май Улатӑр районӗнчи Кивӗ Эйпеҫри вӑтам шкулта информаци сехечӗ ирттернӗ. Кун пирки халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче Валентина Малышева пӗлтернӗ.
Вӗренекенсем Николай Петровичӑн пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллашнӑ май сӑвӑҫ Чӑваш Енри Ҫӗрпӳ районӗнчи Тури Шурҫырма ялӗнче 1953 ҫулта ҫуралнине пӗлнӗ. Пулас поэт малтанласа Чӑваш ял хуҫалӑх институтӗнче ӑс пухнӑ.
Вӑл шкулта та вӗрентнӗ; «Хыпар» хаҫатра, «Капкӑн» журналта ӗҫленӗ. «Николай Ишентей – нумай кӗнеке авторӗ, кӗҫӗннисен юратнӑ юмахҫи те», — каласа кӑтартнӑ Валентина Малышева ачасене поэт ҫинчен.
+9.3 °C